ท่ามกลางวิถีชีวิตที่เร่งรีบในปัจจุบัน หลายคนอาจมองหาทางลัดในการจัดการสิ่งของที่ไม่ต้องการแล้ว และการเผาขยะก็มักจะเป็นวิธีแรกที่นึกถึง ด้วยความคิดว่าเป็นวิธีกำจัดขยะที่ง่ายและรวดเร็ว แต่เบื้องหลังความสะดวกสบายชั่วครู่นั้น กลับแฝงไปด้วยภัยเงียบร้ายแรงที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ ชุมชน และสิ่งแวดล้อมอย่างมหาศาล ยิ่งไปกว่านั้น การกระทำดังกล่าวยังเป็นสิ่งผิดกฎหมายที่มีบทลงโทษชัดเจน บทความนี้จะพาไปเจาะลึกถึงทุกแง่มุมของการเผาขยะ ภัยใกล้ตัวที่เราทุกคนต้องร่วมกันหยุดยั้ง รวมถึงแนะนำโรงงานรับซื้อขยะรีไซเคิลที่น่าเชื่อถือ
กฎหมายห้ามเผาขยะ
หลายคนอาจยังไม่ทราบหรืออาจมองข้ามไปว่าการเผาขยะในที่โล่งแจ้ง ไม่ว่าจะเป็นในบริเวณบ้านของตนเอง พื้นที่เกษตรกรรม หรือที่สาธารณะ ถือเป็นการกระทำที่มีความผิดตามกฎหมายของประเทศไทยอย่างชัดเจน โดยมีกฎหมายหลักที่เกี่ยวข้องโดยตรงคือ พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อคุ้มครองสภาวะความเป็นอยู่ของประชาชนให้ถูกสุขลักษณะและปลอดภัยจากมลพิษต่าง ๆ ตามมาตรา 25 แห่ง พ.ร.บ. การสาธารณสุข พ.ศ. 2535 ได้กำหนดไว้ว่า ในกรณีที่มีเหตุอันอาจก่อให้เกิดความเดือดร้อนแก่ผู้อยู่อาศัยในบริเวณใกล้เคียงหรือผู้ที่ต้องประสบกับเหตุนั้น อันเนื่องมาจากการกระทำใด ๆ ที่ส่งผลให้เกิด กลิ่น แสง รังสี เสียง ความร้อน สิ่งมีพิษ ความสั่นสะเทือน ฝุ่น ละออง เขม่า เถ้า หรือกรณีอื่นใด จนเป็นเหตุให้เสื่อมหรืออาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพให้ถือว่าการกระทำนั้นเป็นเหตุรำคาญ ซึ่งการเผาขยะไม่ว่าจะเป็นขยะมูลฝอย กิ่งไม้ ใบไม้ หรือเศษวัสดุทางการเกษตร ล้วนก่อให้เกิดควัน เขม่า และกลิ่นเหม็นรบกวน อันเข้าข่ายเป็นเหตุรำคาญตามที่กฎหมายบัญญัติไว้ทั้งสิ้น ดังนั้น เจ้าพนักงานท้องถิ่นมีอำนาจในการออกคำสั่งให้ผู้กระทำผิดหยุดการกระทำดังกล่าวและปรับปรุงแก้ไขให้ถูกต้อง
หากผู้ใดฝ่าฝืนไม่ปฏิบัติตามคำสั่งของเจ้าพนักงานท้องถิ่นที่สั่งให้ระงับเหตุรำคาญ จะต้องระวางโทษตามที่กฎหมายกำหนดไว้ในมาตรา 74 ซึ่งระบุว่าผู้ฝ่าฝืนต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 3 เดือน หรือปรับไม่เกิน 25,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ นอกจากนี้ ผู้กระทำผิดยังมีหน้าที่ต้องรับผิดชอบค่าใช้จ่ายใด ๆ ที่เกิดขึ้นจากการที่เจ้าพนักงานต้องเข้าจัดการกับเหตุรำคาญนั้นด้วย ยิ่งไปกว่านั้น การ เผาขยะ ยังอาจมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 368 หากการกระทำนั้นเป็นการไม่ปฏิบัติตามคำสั่งของเจ้าพนักงานซึ่งสั่งการตามอำนาจที่มีกฎหมายให้ไว้ โดยไม่มีเหตุหรือข้อแก้ตัวอันสมควร ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 10 วัน หรือปรับไม่เกิน 5,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ จะเห็นได้ว่ากฎหมายไทยมีมาตรการที่ชัดเจนและเด็ดขาดเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการสร้างมลพิษจากพฤติกรรมมักง่ายเช่นนี้
ผลกระทบของการเผาขยะ
ผลกระทบที่เกิดจากการเผาขยะนั้นรุนแรงและกว้างขวางกว่าที่หลายคนคาดคิด มันไม่ใช่แค่เรื่องของควันหรือกลิ่นเหม็นชั่วครั้งชั่วคราว แต่เป็นภัยเงียบที่ค่อย ๆ สะสมและทำลายสุขภาพของเราและโลกใบนี้ในระยะยาว โดยสามารถแบ่งผลกระทบของการเผาขยะออกเป็นด้านต่าง ๆ ได้ดังนี้
- ผลกระทบต่อสุขภาพ
ควันที่เกิดจากการเผาขยะ ประกอบด้วยสารพิษและสารมลพิษมากมายที่เป็นอันตรายต่อร่างกายมนุษย์อย่างยิ่ง โดยเฉพาะกลุ่มคนเปราะบาง เช่น เด็ก ผู้สูงอายุ สตรีมีครรภ์ และผู้ที่มีโรคประจำตัวเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจหรือโรคหัวใจ สารพิษหลัก ๆ ที่พบได้แก่
- ฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM2.5): เป็นมลพิษที่อันตรายที่สุด สามารถแทรกซึมผ่านเข้าสู่กระแสเลือดและไปยังอวัยวะต่าง ๆ ทั่วร่างกายได้ ก่อให้เกิดการระคายเคืองตา จมูก และลำคอ เป็นสาเหตุของโรคภูมิแพ้ โรคหอบหืด โรคหลอดลมอักเสบ และเพิ่มความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด รวมถึงโรคมะเร็งปอด
- ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ (CO): เป็นก๊าซพิษที่ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น เมื่อสูดดมเข้าไปจะไปขัดขวางการลำเลียงออกซิเจนของเม็ดเลือดแดง ทำให้ร่างกายขาดออกซิเจน เกิดอาการปวดศีรษะ วิงเวียน คลื่นไส้ และหากได้รับในปริมาณมากอาจหมดสติและเสียชีวิตได้
- ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
การเผาขยะไม่เพียงทำลายสุขภาพมนุษย์ แต่ยังทำลายสมดุลของระบบนิเวศอย่างรุนแรง ดังนี้
- มลพิษทางอากาศ: ควันและสารพิษจากการเผาเป็นสาเหตุสำคัญของปัญหามลพิษทางอากาศและฝุ่น PM2.5 โดยเฉพาะในช่วงฤดูแล้งที่มีอากาศนิ่ง ทำให้มลพิษสะสมตัวอยู่ในระดับต่ำและส่งผลกระทบเป็นวงกว้าง
- ภาวะโลกร้อน: การเผาขยะปลดปล่อยก๊าซเรือนกระจก เช่น คาร์บอนไดออกไซด์ มีเทน และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง เขม่าคาร์บอนสีดำ (Black Carbon) ซึ่งมีความสามารถในการดูดซับความร้อนได้สูงกว่าคาร์บอนไดออกไซด์หลายร้อยเท่า ทำให้เป็นตัวการสำคัญที่เร่งให้โลกร้อนขึ้น
- มลพิษทางดินและน้ำ: เถ้าถ่านและสารพิษที่เหลือจากการเผาไหม้ เช่น โลหะหนัก สามารถปนเปื้อนลงสู่ดิน เมื่อฝนตกก็จะถูกชะล้างลงสู่แหล่งน้ำ ทำให้ดินและน้ำเป็นพิษ ส่งผลกระทบต่อพืชและสัตว์ในระบบนิเวศ
- ผลกระทบต่อสังคมและเศรษฐกิจ
ปัญหาการเผาขยะ ผลกระทบไม่ได้จบแค่เรื่องสุขภาพและสิ่งแวดล้อม แต่ยังลุกลามไปถึงปัญหาในชุมชน
- ความขัดแย้งในชุมชน: กลิ่นและควันจากการเผาสร้างความเดือดร้อนรำคาญและเป็นบ่อเกิดของความขัดแย้งระหว่างเพื่อนบ้าน
- ความเสี่ยงต่ออัคคีภัย: การเผาในที่โล่งโดยไม่มีการควบคุมอาจทำให้ไฟลุกลามไปติดบ้านเรือนหรือพื้นที่เกษตรกรรมข้างเคียง สร้างความเสียหายต่อทรัพย์สินและอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต
วิธีลดการเผาขยะ และการกำจัดขยะที่ดี
- ใช้หลัก 3Rs (Reduce Reuse Recycle)
- Reduce (ลดการใช้): แนวทางที่ดีที่สุดคือการลดปริมาณขยะตั้งแต่ต้นทาง เช่น พกถุงผ้าไปจ่ายตลาด ใช้กระบอกน้ำหรือแก้วน้ำส่วนตัวแทนแก้วพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง เลือกซื้อสินค้าที่บรรจุภัณฑ์น้อย
- Reuse (ใช้ซ้ำ): นำสิ่งของที่ยังใช้ได้กลับมาใช้ประโยชน์อีกครั้ง เช่น ใช้กล่องพัสดุซ้ำ นำขวดแก้วมาทำเป็นแจกัน ดัดแปลงเสื้อผ้าเก่าเป็นผ้าขี้ริ้ว
- Recycle (นำกลับมาใช้ใหม่): นี่คือหัวใจสำคัญของการลดขยะที่ต้องนำไปกำจัด เราต้องเริ่ม คัดแยกขยะ ที่บ้านอย่างจริงจัง
- การคัดแยกขยะอย่างจริงจัง
- ขยะรีไซเคิล: แยกขยะที่สามารถนำไปแปรรูปได้ เช่น ขวดพลาสติก กระป๋องอลูมิเนียม ขวดแก้ว กระดาษ รวบรวมไว้เพื่อขายให้กับร้านรับซื้อของเก่าหรือส่งต่อไปยังหน่วยงานที่รับผิดชอบ
- ขยะอินทรีย์: แยกเศษอาหาร เปลือกผลไม้ ใบไม้ เพื่อนำไปทำปุ๋ยหมักหรือน้ำหมักชีวภาพ ซึ่งช่วยลดปริมาณขยะในถังได้กว่าครึ่งหนึ่ง และยังได้ปุ๋ยไว้ใช้บำรุงดินอีกด้วย
- ขยะอันตราย: แยกขยะที่มีสารพิษปนเปื้อน เช่น หลอดไฟ แบตเตอรี่ ถ่านไฟฉาย กระป๋องสเปรย์ ขวดน้ำยาเคมี ทิ้งในจุดทิ้งขยะอันตรายที่เทศบาลหรือหน่วยงานท้องถิ่นจัดเตรียมไว้ให้
- ขยะทั่วไป: คือขยะที่เหลือจากการคัดแยกประเภทอื่น ๆ แล้ว ซึ่งควรจะมีปริมาณน้อยที่สุด รวบรวมเพื่อนำไปทิ้งให้รถเก็บขยะของเทศบาลนำไปกำจัดอย่างถูกวิธีต่อไป
- การจัดการเศษใบไม้กิ่งไม้
แทนที่จะเผาขยะจำพวกใบไม้หรือกิ่งไม้ ควรนำไปสับย่อยแล้วทำเป็นปุ๋ยหมัก หรือนำไปใช้คลุมดินเพื่อรักษาความชื้น ซึ่งเป็นวิธีที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและเพิ่มธาตุอาหารให้กับดิน
EMI รับซื้อขยะรีไซเคิล
การหยุดพฤติกรรมการเผาขยะจะประสบความสำเร็จได้ ก็ต่อเมื่อเรามีทางเลือกในการจัดการขยะที่ดีกว่าและเข้าถึงได้ง่าย การคัดแยกขยะเพื่อรีไซเคิลคือคำตอบที่ยั่งยืนที่สุด และบริษัท EMI ก็เป็นหนึ่งในกลไกสำคัญที่เข้ามาสนับสนุนแนวทางนี้ ในฐานะผู้ประกอบการที่รับซื้อขยะรีไซเคิลหลากหลายประเภท EMI ได้สร้างช่องทางให้ขยะพลาสติก กระดาษ และวัสดุรีไซเคิลอื่น ๆ ถูกนำกลับเข้าสู่กระบวนการผลิตใหม่อย่างเป็นระบบ การเลือกที่จะรวบรวมและขายขยะรีไซเคิลให้กับ EMI ไม่เพียงแต่จะช่วยสร้างรายได้เล็ก ๆ น้อย ๆ กลับคืนมา แต่ยังเป็นการลดปริมาณขยะที่ต้องนำไปกำจัดให้เหลือน้อยที่สุด ซึ่งจะช่วยขจัดแรงจูงใจในการกำจัดขยะด้วยวิธีที่ผิดกฎหมายและเป็นอันตรายอย่างการเผาขยะออกไปจากชุมชนของเราได้อย่างถาวร การร่วมมือกันจัดการขยะอย่างถูกวิธี คือการแสดงความรับผิดชอบต่อสังคมและสร้างอนาคตที่สะอาดและปลอดภัยให้กับคนรุ่นต่อไป
